Kiedy wybudowano naszą pierwszą kolej?

"Dokładniejsze informacje o pierwszych kolejach w Niemczech mieszkańcy Mazur uzyskali od młodych ludzi ze wsi, którzy odbywali służbę wojskową w wielkich miastach Rzeszy. Opowiadali Oni o dymiących pociągach i swoich podróżach przez wielką Ojczyznę. Naturalnie ludzie u nas również z utęsknieniem marzyli o kolei, by podróże stały się wygodniejsze, w końcu ich życzenie się spełniło. Około 60 lat temu wybudowano u nas pierwszą kolej, była to kolej wschodnio -pruska, która miała prowadzić z Prostek do Królewca. Budowa linii kolejowej posuwał się jednak wolno. Należało zniwelować góry i zasypać doliny. Wybudowano mosty, w niektórych miejscach zasypano zwężenia jezior. Zaraz za wsią Juchy trzeba było nawet na nowo wybudować nasyp, ponieważ najpierw prowadził on tam przez jezioro, wody po prostu go pochłonęły. Otwierano jedną część linii kolejowej po drugiej. Królewiec – Bartoszyce, 24 września 1866 roku, Bartoszyce – Kętrzyn, 1 listopada 1867 roku, Kętrzyn – Ełk, 8 grudnia 1868 roku i Ełk – Prostki, 1 listopada 1871 roku.

Pierwszy pociąg przyjeżdża do Ełku

Dla powiatu był to wielki dzień, gdyż wreszcie do Ełku miał przyjechać pierwszy pociąg. Już wczesnym rankiem wielu ludzi przybyło do miasta z okolicznych wsi, by go podziwiać. W wielu szkołach odwołano zajęcia ponieważ nauczyciele z uczniami pośpieszyli do Ełku, aby móc pokazać pierwszy pociąg. Gęsto stłoczeni, głowa przy głowie, tak ludzie stali wokół dworca, w przylegających do niego ogrodach i na polach i czekali na wjazd pociągu. Na peronie widać było stojących panów, w wysokich cylindrach, którzy równie niecierpliwie czekali na nowego gościa. Obecna była również orkiestra, by powitać pierwszy pociąg wesołymi marszami. Oczekiwania trwało jednak zbyt długo dla wielu ludzi. Ciągle zadawano pytanie: czy już nadjeżdża? Czy nie słyszysz, jak z daleka dmucha i hałasuje?

W końcu, późnym popołudniem rozległy się z daleka okrzyki: Hura! Wśród czekającego tłumu dało się odczuć niepokój, wszędzie podnoszono do góry głowy. Każdy chciał , jako pierwszy ujrzeć dymiące monstrum, aż wreszcie można było usłyszeć dźwięk pary wydobywającej się z lokomotywy i stukot kół. Pociąg wjechał na dworzec witany głośnym „hura” ludzi i skocznym marszem orkiestry. Wkrótce z pociągu wysiedli różni goście, którzy uczestniczyli w pierwszej podróży z Królewca do Ełku. Panowie z Ełku serdecznie ich powitali. Wygłoszono różne przemowy. Wyrażono wdzięczność za to, że wreszcie mamy naszą pierwszą kolej. Ludzie, a szczególnie dzieci ciągle podziwiali pierwszy pociąg. Wyglądał on przecież tak świątecznie, ponieważ lokomotywa i wszystkie wagony były kolorowo przyozdobione wieńcami i kwiatami.

Ówczesne pociągi nie miały jednak tak wygodnego wyposażenia, jak dzisiejsze. W wagonach czwartej klasy, nie umieszczono jeszcze ławek. Wieczorami były one oświetlane tylko lampami naftowymi, albo świecami. Zimą podczas silniejszych mrozów nie ogrzewano przedziałów, a mimo to ludzie byli zadowoleni z tego, że mieli swoją kolej. Chłopi nie musieli już odtąd podejmować długich i uciążliwych podróży wozami, albo saniami, by w Królewcu albo Wystruci sprzedać swoje produkty. Mieszkańcy Mazur nie byli już odcięci od świata i nie mieszkali już w okolicy, gdzie” diabeł mówi dobranoc”. Nasi przodkowie zdziwiliby się z pewnością, gdyby mogli zobaczyć, jak odbywa się dzisiaj ruch w świat. Pomyśleliby, żeby znajdują się w bajkowej krainie cudów. Również my byliśmy bardzo zdziwieni, gdy pierwszy samolot dumnie pędził w powietrzu nad naszymi głowami . Jeszcze bardziej byliśmy zaskoczeni i zdziwieni, gdy ostatniego lata odwiedziły nas hydroplan i olbrzymi cepelin. Wszystko w świecie kroczy naprzód i rozwija się i nieodległe są czasy, gdy powietrze stanie się wielką autostradą narodową". 

Alfred Knies: Pierwsza kolej na Mazurach

24 czerwca 2019 r. odbył się uroczysty wernisaż multimedialnej  wystawy: "Ełk po kolei. Podróż przez historię miasta." To pierwsza tak duża ekspozycja przygotowana samodzielnie przez Muzeum Historyczne. Podczas zwiedzania można było odsłuchać relację z pierwszego wjazdu pociągu do Ełku z 1868 r., a także nagrania opowieści o Mazurach - opowiedzianej mazurską gwarą. Wystawa przedstawiała dzieje naszego  miasta ukazane przez pryzmat rozwoju kolei. W drugiej połowie XIX wieku dzięki liniom kolejowym Ełk stał się częścią  nowoczesnego świata. W 1945 kolej tchnęła nowe życie do zniszczonego i opuszczonego po przejściu frontu miasta. Duże zainteresowanie gości budziła makieta Ełckiej Wąskotorówki, która na stałe wpisała się w zasoby Muzeum Historycznego. 

- Idea powstania i rozpoczęcie budowy makiety ełckiej kolejki zapoczątkował rok 2017, kiedy po raz pierwszy zaproponowałem i zorganizowałem pierwszą wystawę makiety wąskotorowej w MHE. Już wtedy odbyliśmy pierwsze rozmowy i plany co do budowy. W roku kolejnym  - 2018 - zrobiłem wystawę majową, kiedy plany budowy makiety były znów analizowane, aż wreszcie w tym roku podczas warsztatów modelarskich, w ferie zimowe podpisaliśmy umowę na wykonanie makiety w dwóch etapach. Pierwszy etap, ten obecny został zbudowany w ciągu pół roku. Wykonanie makiety łącznie z konstrukcją i całością ekspozycji należało do mnie. Budynki na makietę dostarczył mój dobry przyjaciel Stefan Stachowicz - firma "Świat Modeli Kotebi". Myślę, że stanął na wysokości zadania czego efektem są pięknie odwzorowane zabudowania ełckiej kolejki. Drzewa natomiast dostarczyła firma "Freon" która jest przodującą w Polsce w produkcji zieleni modelarskiej w różnych skałach. Docelowo do końca roku będzie zbudowane około 6 mb makiety, gdzie odwzorujemy charakterystyczne miejsca na szlaku ełckiej kolejki, łącznie z Sypitkami i mostem na rzece Ledze - mówił Jarosław Ruszkowski, twórca makiety. 

Jarosław Ruszkowski o dalszych planach rozbudowy makiety - dziś już zrealizowanych: 

Wszystkie czarno-białe zdjęcia są fotografią prezentowanych w Muzeum Historycznym oryginałów. 

Dawne Kino Polonia w Ełku 

Część makiety ełckiej wąskotorówki 

Dawna stacja paliw 

Jarosław Ruszkowski,  niezwykle dokładny i precyzyjny podczas pracy - twórca makiety Ełckiej Wąskotorówki