czwartek, 18 listopad 2021

XIX wieczna kareta typu plauka w Muzeum Historycznym w Ełku

Fot. elk,pl Fot. elk,pl
Zakończył się proces konserwacji zabytkowej XIX wiecznej karety nabytej przez Muzeum Historyczne w 2019 roku. Prace zostały przeprowadzone w sposób najmniej ingerencyjny w oryginalną strukturę materiałów, tj. elementów drewnianych, metalowych, skórzanych, tapicerskich. Kareta stała się częścią stałej ekspozycji muzealnej i jest dostępny dla osób zwiedzających.
Fot. elk.pl
 1ad08a0496f9b0eafe34de85b3cbb89a

 

181028702bf5432e2439b565dd93375a

4c2d3a6624f22f9c7aa3253a66570444

Powóz, który Muzeum Historyczne w Ełku nabyło w 2019 roku od prywatnej osoby z okolic Grajewa na stałe wzbogacił zbiory instytucji oraz stał się częścią wystawy, którą można od dzisiaj zwiedzać. Karety tego typu powszechne były wśród polskich wyższych warstw społecznych w XVII wieku. Pojazd był zazwyczaj używany na wsiach przez zamożniejszych gospodarzy i księży. W Wielkopolsce określany był mianem budy lub plewagi.

 - Muzeum jest odpowiednim miejscem, żeby wyeksponować tego typu pojazd. Staramy się w Ełku w atrakcyjny sposób opowiadać historię rozwoju transportu w Polsce i w naszym regionie. Przypuszczam, że już w momencie kiedy kolej wąskotorowa była rozwinięta, właśnie podobnymi karetami byli dowożeni na stację mieszkańcy, którzy wybierali się w dalszą podróż. Transport kojarzy się z koleją, samochodami, a tutaj mamy pojazd konny, który przybył do nas z daleka – powiedział Tomasz Andrukiewicz, prezydent Ełku.

Jest to  kareta typowa dla terenów Śląska Cieszyńskiego. Swą nazwę, tj. plauka, zawdzięcza skórzanemu zadaszeniu nad kozłem. Pojazd zakupiony przez muzeum pochodzi z końca XIX wieku i zachowane ma wszystkie części konstrukcyjne podwozia oraz nadwozie. Egzemplarz ma zachowaną oryginalną tapicerkę wnętrza jak i kozła (oprócz materacyka) oraz fartuch stangrecki (tj. skórzane zadaszenie), a także oryginalne zaczepy.

Konserwacja przeprowadzona została w taki sposób, by w minimalnym stopniu ingerować w substancję zabytku. Założeniem konserwatorskim było zachowanie śladów użytkowania, śladów zniszczenia. Podczas prac konserwatorskich dochowano staranności, by zachować oryginalne elementy zabytkowe, w szczególności konserwując tapicerkę i przeprowadzając renowację pojazdu. Konserwacja obejmowała elementy drewniane, metalowe, ze skóry naturalnej, imitujących skórę oraz tkaniny stanowiące element wykończenia karety.

- Jest to obiekt niezwykle cenny i unikatowy w skali całego kraju i zbiorów, które mamy w Polsce. Niewiele muzeów w Polsce zbiera karety i niewiele egzemplarzy zachowało się do naszych czasów. Największymi ośrodkami są muzeum w Łańcucie czy pałac w Rogalinie, który jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. Ale nawet na tle pojazdów, które są w tamtych muzeach, tan jest naprawdę wyjątkowy. Głownie dlatego, że przetrwał we właściwie niezmienionym stanie do dnia dzisiejszego. Został też poddany prawdziwej konserwacji – powiedział Przemysław Gorek, konserwator.

Źródło: elk.pl

Wiecej informacji: 

Kareta typu plauka z Muzeum Historycznego w Ełku to czterokołowy pojazd zaprzęgowy w kształcie prostopadłościanu. Ten typ powozu rozpowszechnił się wśród polskich wyższych warstw społecznych w XVII wieku. Początkowo pudło zawieszane było na rzemiennych pasach, podobnie jak w kolebkach. W XVIII wieku do użytku weszły resory. Duże karety nazywano landarami od niemieckiego miasta Landau in der Pfalz, słynącego z wyrobu pojazdów konnych. Pojazd zazwyczaj używany na wsiach przez zamożniejszych gospodarzy i księży. W Wielkopolsce pojazd określany mianem budy lub plewagi.

Kareta została zakupiona w 2019 roku, celem włączenia jej do ekspozycji muzealnej.

Konserwacja przeprowadzona przez firmę RAFAŁ GRABOWSKI TRANSFER ART-SYSTEM (rozstrzygnięcie przetargu i podpisanie umowy z wykonawcą nastąpiło w lipcu 2020 roku) miała charakter zachowawczy i została przeprowadzona w taki sposób, by w minimalnym stopniu ingerować w substancję zabytku. Podczas prac konserwatorskich dochowano jak największej staranności, by zachować substancję zabytkową, w szczególności konserwując tapicerkę i przeprowadzając renowację pojazdu. Konserwacja obejmowała elementy drewniane, metalowe, ze skóry naturalnej, imitujących skórę oraz tkaniny stanowiące element wykończenia karety.

Podczas konferencji konserwatorzy opowiedzą o procesie konserwacji tego unikatowego zabytku techniki, poznamy wiele nieznanych dotychczas ciekawostek i szczegółów technicznych pojazdu oraz usłyszymy o znalezionych w nim przedmiotach.

Wartość zadania wyniosła 344.765,28 zł, z czego wartość dofinansowania ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych 2020” to 204.800,00 zł.

Dodatkowo w ramach projektu:

Przygotowanie i przeprowadzenie bezpłatnych zajęć edukacyjnych "Historia rozwoju transportu" skierowanych do przedszkolaków oraz uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, podczas których prześledzimy historię rozwoju transportu. Przy wykorzystaniu modeli oraz oryginalnych eksponatów poznamy dawne środki transportu takie jak: wóz, dyliżans, kareta, parowóz, lokomotywa spalinowa. Porozmawiamy o tym, jak wyglądały kolejne etapy podróżowania i co przyczyniło się do poprawy warunków podróży.
Termin realizacji: 25 listopada – 1 grudnia 2021

4bf7b5bb4bb6a5eba862d0e04c00a181

00901a3db2c0e841fdbe43ccf34d22db